Köyün adı oğuzların 24 boyundan Bozokların Yıldızhan soyundan gelen biri olan "Kızık" boyundan gelmektedir; Kızık’ın kelime anlamının ‘güçlü, kuvvetli, cehd edici, yasakta ciddi, akıllı, bilgi ve hikmet sahibi’ anlamına geldiğini bilinmektedir.

     1071'de Alparslan'ın Malazgirt Zaferinden önce, Türk Akıncıları ile Anadolu'nun Müslüman ve Türkleştirilmesi amacıyla yerleştirildikleri rivayet edilmektedir . Öncelikle Çamlıbel dağının eteklerine ormanlık alana yerleşmişler yaklaşık bir 50 yıl kaldıktan sonra vahşi hayvanların zararlarından korunamadıklarından, hayvanlarının sürekli vahşi hayvanlar tarafından zarar görmesinden sonra " ESKİKÖY " denilen ilk yerleşim yerini terk ederek 5 km aşağıya, şimdiki köyün doğu tarafındaki " GÖLLÜÖREN " denilen yere yerleşmişlerdir. Bura da ne kadar kaldıkları bilinmemekle birlikte, meydana gelen büyük bir deprem sonrası hemen batı tarafa yeni bir yerleşim yeri kurdukları bilinmektedir .
          Ayrıca; Kızık Boy'u olarak ve özellikle Tokat Kızık Boy'u halkının sadık, kurallara uyması ve kurallarda ciddi olması nedeniyle, Yıldırım Bayazıd döneminde köyümüzden 7 kardeşin, Yıldırım Bayazı' ı koruyup-kollamak amacıyla Bursa'ya götürdükleri ve bu 7 kardeşin de Bursa Uludağ eteklerinde, şimdeki Yıldırım Belediyesi sınırları içersinde bulunan Kızık Köylerini ( Cumalıkızık, Fidyelikızık,Hamamlıkızık, Değirmenlikızık, Derekızık, Dallıkızık, Bayındırlıkızık ) kurdukları bilinmekte ve söylenmektedir . Kuşaktan kuşağa aktarılan söylenceye göre Tokat dolaylarında yaşamakta olan Oğuz boylarından Kızıklar, Karakeçili aşiretinin bulunduğu bölgelere göç ederek Ertuğrul Gazi’den yerleşmek için yurt isterler. Ancak Karakeçili aşireti, Kızıklar’ın bu istemine karşı çıkar. Bunun üzerine Ertuğrul Gazi, düşmanlıklar doğmaması için Kızıklar’a, Uludağ’ın o zamanki adıyla Keşiş Dağı’nın kuzey eteklerinde yer gösterir. İki Oğuz boyu arasında sürekli dostluk sağlamak için de, Kızık boyu beyinin 7 oğlunu Karakeçili aşiretinden 7 güzel kızla evlendirilir. Kızık beyinin 7 oğlundan Cumali Bey, ailesi ve yakınlarıyla günümüzdeki Cumalıkızık’ta, Fethi Bey Fethiyekızık’ta (Fidyekızık), Hamlı Bey Hamamlıkızık’ta, Dal Bey Dallıkızık’ta, Bayındır Bey de Bayındırlıkızık’ta yurt kurarlar. Derekızık ile Değirmenlikızık’ın kimler tarafında kurulduğu söylencede yer almaz. Bu yaygın bir söylence. Gerçekliği kesin değil. Cumalıkızık ve diğer Kızıkların adlarının nereden geldiği konusunda bilimsel bir uzlaşı sağlanabilmiş değildir. 
          Ancak “Kızık” sözcüğünün Bursa yöresindeki Yörük Türkçesinde “derbent” anlamına gelen “kısık” sözcüğünden zamanla dönüşmüş olabileceği de düşünülebilir. 1685 tarihli Vakfiye’de yer aldığı üzere Cumalıkızık, bir Osmanlı Vakıf Köyüdür. Köyün kuruluşu Orhan Gazi (1326 – 1360) dönemine değin götürülebilir. Osmanlı Dönemi konut dokusunu günümüze kadar koruyan ve 700 yıllık geçmişi olan Cumalıkızık, bu özellikleriyle gelecek kuşaklara aktarılmaya çalışılmaktadır.
          Gazi Osman Paşa Üniversitesinden alınan bilgilere göre 1350 yılına kadar 75 hane olduğu ve 1400’lü yıllarda savaşlar nedeniyle 50 haneye düştüğü ve bu 50 hanenin 25 hanesinin Osmanlı ordusuna Tımarlı Sipahi yetiştirdiği kayıtlarda mevcuttur. 

Araştırma: Kadir GÜLBENİZ